Ο άνεμος χορεύει το κριθάρι

Βρισκόμαστε στην ιρλανδική επαρχία των αρχών της δεκαετίας του 1920, όταν ο Ιρλανδικός Επαναστατικός Στρατός έδινε τον αγώνα της ανεξαρτησίας του νησιού από τη Βρετανία. Ο νεαρός γιατρός Ντάμιεν Ο'Ντόνοβαν ετοιμάζεται να φύγει για το Λονδίνο, για να δουλέψει στο νοσοκομείο, όταν Βρετανοί στρατιώτες εκτελούν με το έτσι θέλω έναν νεαρό φίλο του. Αισθανόμενος την κατάφορη αδικία που βιώνει ο ιρλανδικός λαός από τις βρετανικές δυνάμεις κατοχής, αποφασίζει να αφήσει την καριέρα του και να ενταχθεί στις επαναστατικές δυνάμεις, τοπικός αρχηγός των οποίων είναι ο μεγαλύτερός του αδερφός, Τέντι.
Μετά από μια προδοσία που συνετέλεσε στην σύλληψη των επαναστατών από τους Βρετανούς και την απρόσμενη απελευθέρωση μερικών από αυτούς από έναν νεαρό Βρετανό ιρλανδικής καταγωγής δεσμοφύλακα, ο Ντάμιεν με τη βοήθεια της φίλης του, Σινίντ, θα ανακαλύψει τους προδότες. Θα αναγκαστεί να εκτελέσει τον νεαρό φίλο του, Κρις.
Κι ενώ οι μάχες μαίνονται, η είδηση για κατάπαυση του πυρός και παραχώρηση δικαιωμάτων στην Ιρλανδία, αντί να ενώσει τους Ιρλανδούς, θα καταφέρει το αντίθετο, να τους χωρίσει δηλαδή σε δυο αντίπαλα πολιτικά στρατόπεδα που θα οδηγηθούν σε αιματηρό εμφύλιο. Από τη μια ο Τέντι και οι ενωτικοί που αποδέχονται τις παραχωρήσεις των Βρετανών, κι απ'την άλλη ο Ντάμιεν και οι σύντροφοί του, που δεν πείθονται από τις παραχωρήσεις αυτές, επιθυμούν πλήρη απελευθέρωση και κολλεκτιβοποίηση της οικονομίας, καθώς μια τέτοια αυτονομία ή ανεξαρτησία δεν θα σημάνει απολύτως τίποτα, παρά μόνο αλλαγή του αφεντικού και της σημαίας.
Τα δυο αδέρφια βρίσκονται πλέον αντιμέτωπα, ως μια σύγκρουση της νέας άρχουσας τάξης ενάντια στην πιο ακραίας μορφης ιδεολογία της επανάστασης. Η σύγκρουση αυτή θα χωρίσει στα δυο το λαό με θλιβερές συνέπειες.

Παρατηρώντας από απόσταση και χρονική και χωρική τα γεγονότα που περιγράφει η ταινία, είναι αδύνατον να μη νιώσει κανείς κάτι οικείο στη σύγχρονη πολιτική ιστορία του τόπου του. Απελευθερωτικές επαναστάσεις που καταλήγουν σε εμφυλίους έχει πολλές να επιδείξει η σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία, με τρανταχτό παράδειγμα τη δική μας χώρα, που μετά από επιτυχείς εκβάσεις πολέμων βγήκε η κοινωνία της βαθιά πληγωμένη. Το ποια πλευρά έχει δίκιο και ποια άδικο δεν είναι επί της ώρας για να σχολιαστεί. Εξάλλου αυτά τα έχει αναλάβει η ίδια η ιστορία, η οποία πάντα γράφεται από την πέννα του νικητή.
Ο Κεν Λόουτς σε αυτήν την κλασική του πλέον ταινία έρχεται να καταδείξει τη διαφορετικότητα ως προς την ερμηνεία της επανάστασης και των στόχων της. Από τη μία πλευρά μας δείχνει την απλή ανάγκη απελευθέρωσης από την ξένη κυριαρχία και την προοπτική μιας ειρηνικής διαβίωσης, με αρκετές όμως παραχωρήσεις. Από την άλλη μας εισάγει στην ριζοσπαστική επαναστατική ιδεολογία που, εκτός από την απελευθέρωση, απαιτεί δραστικές αλλαγές στη δομή της κοινωνίας χωρίς να κάνει βήμα πίσω, μια ιδεολογία αποφασισμένη να φτάσει στα άκρα. Υποταγμένοι οι μεν, ελεύθεροι οι δε, κανείς δεν μπορεί να το ξέρει. Η επανάσταση επιδέχεται πολλών ερμηνειών. Πολλές φορές για να πετύχεις κάτι, πρέπει να κάνεις αργά βήματα, άλλες φορές τα αργά βήματα δεν αρκούν. Το ποια ερμηνεία είναι η σωστή μόνο η ιστορία έρχεται να καταδείξει. Και οι δυο πλευρές αγωνίζονται για τον ίδιο σκοπό, τα κίνητρα όμως διαφέρουν.
Πέρα όμως από όλο αυτό το ιδεολογικό υπόβαθρο, μιλάμε πρωτίστως για μια ταινία μυθοπλασίας. Ο Λόουτς επιλέγει να τοποθετήσει στο κέντρο της ιστορίας δύο αδέρφια, για να καταδείξει ότι κάθε εμφύλιος πόλεμος είναι μεταξύ αδερφών. Λίγα χρόνια αργότερα ο δικός μας Παντελής Βούλγαρης θα τοποθετήσει κι αυτός δυο αδέρφια, έστω και χωρίς ηγετική φυσιογνωμία, στις τάξεις των δυο αντιμαχόμενων στρατών του Ελληνικού Εμφυλίου, ενός εμφυλίου με παρόμοια χαρακτηριστικά με τον προηγηθέντα ιρλανδικό.
Η ταινία απέσπασε το Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες το 2006. Στη χώρα μας πρωτοπροβλήθηκε το Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς.

The wind that shakes the barley (2006)
Σκηνοθεσία: Ken Loach
Σενάριο: Paul Laverty
Πρωταγωνιστούν: Cillian Murphy, Pádraic Delaney, Liam Cunningham, Orla Fitzgerald, Roger Allam, Damien Kearney
Διάρκεια: 126'

Δείτε το τρέηλερ της ταινίας


Βαθμολογία υπογράφοντος: 8,5/10

Ψεύτης ήλιος

Βρισκόμαστε στο 1936 σε ένα αγρόκτημα κάπου στη Ρωσία. Ο ήρωας στου Ρωσικού Εμφυλίου συνταγματάρχης Κότοφ ζει μια ειδυλλιακή ζωή μαζί με τη σύζυγό του, Μαρούσια, και την 6χρονη κόρη τους, Νάντια. Ξέγνοιαστος πλέον από τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις, αφιερώνει χρόνο στην οικογένειά του, κάνουν μαζί μπάνιο, βαρκάδα στο ποτάμι κλπ. Μαζί τους ζει και η ευρύτερη οικογένεια της Μαρούσια, μια ξεπεσμένη αριστοκρατική οικογένεια, σαν κι αυτές που περιγράφονται στα έργα του Τσέχοφ.
Με το κύρος που έχει ο Κότοφ στην περιοχή, καταφέρνει να αποτρέψει μια στρατιωτική άσκηση που επρόκειτο να γίνει μέσα στα χωράφια που καλλιεργούσαν οι ντόπιοι. Όμως αυτό δεν αρέσει στο καθεστώς του Στάλιν.
Μέσα στη μέρα στο αγρόκτημα καταφτάνουν επισκέψεις. Ο Ντμίτρι (ή Μίτια), παλιός φίλος της οικογένειας και πρώην αρραβωνιαστικός της Μαρούσια, έρχεται μετά από 13 χρόνια και επιχειρεί να γοητεύσει και πάλι την οικογένεια. Και τα καταφέρνει. Όμως, ο Κότοφ είναι καχύποπτος για την επίσκεψη αυτή. Γνωρίζοντας το παρελθόν του Μίτια, που αρχικά ήταν μέλος του αντικομμουνιστικού Λευκού Στρατού, κι έπειτα, όταν με προτροπή του ιδίου είχε καταταγεί στη Σοβιετική Πολιτική Αστυνομία, είχε προδώσει 8 συντρόφους του του Λευκού Στρατού, ο Κότοφ είναι πεπεισμένος ότι η επίσκεψη αυτή δεν είναι τυχαία.
Σύντομα οι μάσκες θα πέσουν. Η απέχθεια που δείχνουν οι δυο άντρες ο ένας για τον άλλον θα κλιμακωθεί με το πέρασμα της ώρας. Ο Κότοφ διαισθάνεται τον κίνδυνο και προσπαθεί να μην τον κάνει φανερό στη μικρή Νάντια. Σύντομα θα καταρρεύσει στα μάτια του ο κόσμος, τον οποίο ο ίδιος δημιούργησε και είχε αλλιώς φανταστεί.

Γυρισμένη μόλις λίγα χρόνια μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος στη Ρωσία, η ταινία του Μιχαλκόφ μπορεί πλέον να μιλήσει ελεύθερα για μια σκοτεινή περίοδο αυτού του καθεστώτος, για την περίοδο της σχεδόν απόλυτης εξουσίας του Στάλιν. Η ευκολία με την οποία κάποιος από ήρωας γινόταν προδότης και το αντίστροφο, οι ανυπόστατες συκοφαντίες κατά προσώπων, η αλήθεια των οποίων απλά δεν διερευνάτο, ήταν συνήθεις πρακτικές στις ημέρες ενός σκληρού καθεστώτος, και ιδιαίτερα στις ημέρες του "Μεγάλου Τρόμου" μεταξύ 1936 και 1938.
Μεταξύ των δύο ανδρών τα όρια θύτη και θύματος είναι δυσδιάκριτα, πίσω από το μανδύα των ψευδών προσδοκιών που είχε φέρει το νέο καθεστώς. Από τη μία πλευρά έχουμε έναν ήρωα πολέμου, ο οποίος εντελώς ξαφνικά βρίσκεται κατηγορούμενος για κάτι το οποίο δεν έκανε κι ούτε σκόπευε να κάνει, χωρίς καμία απόδειξη. Από την άλλη έχουμε έναν άνθρωπο, που αναγκάζεται να προσαγάγει έναν άνθρωπο που μισούσε, αλλά ταυτόχρονα να πληγώσει μια οικογένεια και μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ στο παρελθόν. Και πίσω από τους δυο άνδρες στέκεται ένα καθεστώς ολόκληρο, που χωρίς καμία διάθεση αυτοκριτικής, έρχεται να καταστρέψει τις ζωές τόσων και τόσων ανθρώπων και να σπείρει εκ νέου τη διχόνοια στο λαό. Άραγε γιατί αγωνίστηκαν και σκοτώθηκαν τόσοι άνθρωποι; σίγουρα όχι για να φύγουν από μια απόλυτη εξουσία και να περάσουν σε μια άλλη επίσης απόλυτη εξουσία.
Μια ταινία με ένα τέτοιο θέμα γυρισμένη μόλις τρία χρόνια μετά την πτώση του ανατολικού μπλοκ, δεν δυσκολεύτηκε να βραβευτεί με το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης ταινίας το 1995, καθώς και με το ειδικό βραβείο της Επιτροπής στις Κάννες μία χρονιά νωρίτερα.

Утомлённые солнцем (1994)
Σκηνοθεσία: Nikita Mikhalkov
Σενάριο: Nikita Mikhalkov, Rustam Ibragimbekov
Πρωταγωνιστούν: Nikita Mikhalkov, Oleg Menshikov, Ingeborga Dapkūnaitė, Nadezhda Mikhalkova, André Oumansky, Vyacheslav Tikhonov, Svetlana Kryuchkova, Vladimir Ilyin, Alla Kazanskaya
Διάρκεια: 135'

Δείτε το τρέηλερ της ταινίας


Βαθμολογία υπογράφοντος: 8/10